1- تاریخچه خاتم کاری
این هنر تا حد زیادی از زمان های دور در ایران وجود داشته است. در مورد اینکه چه کسی اولین بار هنر خاتم کاری را ابداع کرده است اطلاعاتی وجود ندارد. ایران شناس معروف جهان؛ پروفسور پاپ در مورد هنر خاتم کاری اینگونه می گوید که این هنر از سال های خیلی دور در خاورمیانه وجود داشته است و حدود 600 سال از تاریخ بوجود آمدن آن می گذرد که البته الهام گرفته از آثاری با تاریخ چندین هزار سال قبل بوده است.
از روی آثار به جا مانده از دوران گذشته اینطور به نظر می رسد که هنر خاتم کاری از شهر شیراز در ایران آغاز شده است. سپس در دوره صفویه که اوج شکوفایی این هنر بود همه هنرمندان کشور به پایتخت، که آن زمان شهر اصفهان پایتخت ایران بود آمدند و این هنر را زنده و پر رونق کردند. همچین با استفاده از هنر های دیگر نظیر کاشی کاری، منبت کاری، گره چینی و خاتم کاری به مرمت و ساختن ساختمان ها و آثار به جا مانده ار قبل پرداختند.
2- هنر خاتم کاری چیست
خاتم کاری یکی از زیبا ترین و اصیل ترین هنر های صنایع دستی ایران است. تعریف کلی خاتم کاری عبارت است از آراستن سطح اشیاء با اشکال هندسی خیلی کوچک به صورتی شبیه موزاییک کاری که با در کنار هم قرار گرفتن این اشکال یک طرح منظم زیبا و چشم نواز خلق می شد. برای ساخت کوچکترین طرح هندسی خاتم نیاز به سه مثلث می باشد و برای بزرگترین طرح به 400 مثلث نیاز داریم. مواد اولیه برای تولید این اثر هنری موادی نظیر چوب، استخوان و فلز می باشد. در حال حاضر اصفهان مهد این هنر است و خاتم اصفهان شهره جهانی دارد. این صنایع دستی بسیار زیبا هم به صورت تزیینی هم به صورت کاربردی استفاده می شود.
3- خاتم کاری چگونه انجام می شود
استاد خاتم کار در ابتدا چوب های رنگی مثل عناب، نارنج، فوفل، آبنوس و… را به صورت نواری برش میزنند با ارتفاع 60 سانتیمتر و زمان می دهد تا خشک شود. برای کار های با کیفیت تر از استخوان هم استفاده می شود به این صورت که نوار هایی از استخوان شتر را 3 ماه در آب و آهک قرار می دهند تا رنگ آن کاملا سفید شود.
سپس نوار های برش داده شده استخوان وچوب را سوهان می زنند تا سطح مقطع مثلثی شکل ایجاد شود. سپس با استفاده از نوار های فلزی از جنس برنج که از طریق حدیده کردن کاملا شبیه چوب و استخوان شده اند. در کنار نوار های چوبی و استخوانی از قبل تهیه شده به صورت منظم و رنگی با لایه هایی از چسب سریش در کنار هم چیده می شوند.
4- نحوه تشخیص خاتم مرغوب
دو چیز مهم که روی مرغوبیت خاتم اثر دارند؛ اول میزان مهارت استاد تولید کننده خاتم و دوم متریال مصرفی می باشند. اگر با دقت به طرح خاتم نگاه کنید باید کاملا منظم و قرینه باشد و همچنین هرچه ریز نقش تر باشد مرغوب تر است. نکته بعدی که باید به آن توجه کنید رنگ خاتم است که باید یک دست باشد به نحوی که یک رنگ در قسمت های مختلف طرح تیره تر یا روشن تر نباشد.
همچنین نباید بیرون زدگی رنگ در ریز نقش ها وجود داشته باشد. روی سطح کاری که خاتم کاری شده است باید کاملا صاف و صیقلی باشد، پستی بلندی و نا همواری وجود نداشته باشد. نکته مهم بعدی جنس چوب مصرفی در تولید خاتم است که بهترین چوبها؛ فوفل، کاج و آبنوس هستند.
5- نحوه مراقبت از خاتم کاری
از آنجایی که صنایع دستی خاتم کاری بسیار ارزشمند و قیمت بالایی دارند نگهداری و تمیز کردن این آثار بسیار حائز اهمیت می باشد. ضربه خوردن به آثار خاتم کاری به دلیل اینکه باعث ریزش قطعات خاتم می شود بیشترین آسیب را به اثر خاتم کاری وارد می کند. به همین دلیل بهترین مراقبت قرار دادن خاتم در جایی که خطر ضربه خوردن یا افتادن آن را تهدید نکند می باشد. همچنین در جایی باشد که در معرض خراش خوردن قرار نگیرد به طور مثال در کنار اجسام با لبه های تیز نباشند.
از طرفی دیگر نم و رطوبت باعث آسیب دیدن به خاتم می شود در هنگام تمیز کردن دستمال زیاد خیس نباشد و سریع با یک دستمال خشک سطح خاتم کاری شده را خشک کنید. نیازی به استفاده از شوینده ها و اسپری های پاک کننده نیست و یک دستمال نرم و کمی مرطوب کافی است. همچنین فشار زیاد در هنگام تمیز کردن نیز می تواند آسیب زننده باشد. در این مطلب سعی کردیم به طور خلاصه و کاربردی موارد لازم در مورد خاتم کاری را خدمت شما ارائه دهیم.
برای مطالعه بیشتر در مورد خاتم کاری می توانید از این لینک استفاده کنید. اگر قصد خرید یا دیدن هنرهای دستی اصفهان و سفر به این شهر را دارید ما به شما مکانی متفاوت جهت اقامت، پیشنهاد میکنیم. این مکان تاریخی و زیبا، هتل بوتیک کریاس نام دارد که در یک خانه ای قدیمی به نام خانه نظام الاسلام واقع شده است. برای مشاهده قیمت اتاق های مختلف و رزرو آنلاین می توانید به وب سایت هتل مراجعه کنید.
